17 czerwca w Gliwicach odbyło się spotkanie konsultacyjne projektów II aktualizacji planów gospodarowania wodami (IIaPGW). Omówiono na nim najistotniejsze problemy i wyzwania dla obszaru dorzecza Wisły, regionu wodnego Małej Wisły, obszaru dorzecza Odry, regionu wodnego Górnej Odry oraz obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czadeczki. Przedstawiono działania naprawcze, mające na celu poprawę stanu wód i osiągnięcie celów środowiskowych.
Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy to jedne z najważniejszych dokumentów planistycznych w gospodarce wodnej, których projekty są opracowywane co 6 lat przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Zawierają zestawy działań, które należy podjąć, aby osiągnąć lub utrzymać dobry stan wód i ekosystemów od nich zależnych, umożliwiając jednoczesne korzystanie z nich w sposób zrównoważony. Stanowią podstawę podejmowania decyzji kształtujących stan zasobów wodnych i określają zasady gospodarowania nimi. Projekty IIaPGW zostały przygotowane dla dziewięciu obszarów dorzeczy: Wisły, Odry, Dniestru, Dunaju, Banówki, Łaby, Niemna, Pregoły i Świeżej.
Dzisiejsze spotkanie w Gliwicach ma na celu przybliżyć wszystkim zainteresowanym tematykę prac związanych z gospodarowaniem wodami oraz umożliwić kontakt z ekspertami biorącymi udział w tworzeniu projektów planów. Każdy obywatel ma możliwość – czy to podczas spotkań konsultacyjnych, czy też poprzez formularze na dedykowanej stronie internetowej – zabrać głos, wyrazić swoje zdanie i wpłynąć na otaczającą nas rzeczywistość – powiedział Mirosław Kurz Dyrektor RZGW w Gliwicach.
Stan wód na obszarrze dorzecza Wisły, regionu wodnego Małej Wisły, obszarze dorzecza Odry, regionu wodnego Górnej Odry oraz obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czadeczki
Jednolite części wód powierzchniowych oraz podziemnych to podstawowe jednostki planistyczne w gospodarowaniu wodami. Dla obszaru dorzecza Wisły, regionu wodnego Małej Wisły analizom poddane zostały jednolite części wód powierzchniowych (jcwp) rzecznych, zbiornikowych i podziemnych, dla obszaru dorzecza Odry, regionu wodnego Górnej Odry takie same oraz dodatkowo jcwp jeziorne, natomiast dla obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czadeczki jednolite części wód powierzchniowych rzecznych i podziemnych.
Jednym z problemów występujących w we wszystkich trzech omawianych obszarach i regionach wodnych jest depozycja atmosferyczna, czyli zanieczyszczenia, pochodzące z powietrza, dostające się do wód powierzchniowych poprzez opady deszczu i śniegu. Depozycja atmosferyczna stanowi zanieczyszczenie obszarowe spowodowane spalaniem paliw kopalnych, niską emisją, transportem, emisją przemysłową (koncentracja uciążliwych dla środowiska gałęzi w rejonie Kędzierzyna – Koźla, Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Rybnickiego Okręgu Węglowego). Depozycja atmosferyczna może być także dodatkowym źródłem biogenów (głównie azotu), których wartości graniczne zostały przekroczone w dużej części jednolitych części wód. W przypadku obszaru dorzecza Dunaju odnotowuje się wysokie wartości pojedynczych substancji niebezpiecznych (benzo(a)piren, rtęć) pochodzących głównie z niskiej emisji. Odnotowuje się także obniżenie klasy elementów fizykochemicznych pod wpływem wartości pH, co także może wynikać z depozycji zanieczyszczeń zakwaszających. Dodatkowo zmiany morfologiczne wód powierzchniowych wynikają z konieczności zapewnienia drożności cieków, co jest szczególnie istotne w przypadku górnych odcinków rzek.
W przypadku regionu wodnego Górnej Odry i Małej Wisły zidentyfikowane problemy dotyczą również zrzutów ścieków przemysłowych oraz bytowych i komunalnych, które notują znaczne przekroczenia wartości stężeń granicznych substancji szczególnie szkodliwych w większości monitorowanych obecnie jednolitych części wód.
W regionie wodnym Górnej Odry występują również zanieczyszczenia wód związane ze zrzutami z chowu i hodowli ryb oraz spowodowane dużym udziałem gruntów ornych i intensywnym rolnictwem. Jest ono dodatkowym źródłem biogenów, których wartości graniczne zostały przekroczone w dużej części wód powierzchniowych.
Jeśli chodzi o jakość wód podziemnych problemy w regionach wodnych Górnej Odry, Małej Wisły i Czadeczki są spowodowane głównie przez oddziaływania odwodnień górniczych z rejonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Intensywne pobory wód podziemnych lokalnie wzbudzają ascenzyjny (wypływający pod ciśnieniem) dopływ wód zasolonych z głębszych poziomów wodonośnych. Przede wszystkim jest to oddziaływanie miejsko-przemysłowej aglomeracji górnośląskiej, magazyny substancji niebezpiecznych, oddziaływanie infrastruktury związanej z przemysłem wydobywczym (węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu) oraz przemysł metalurgiczny. Dodatkowe zagrożenie dla wód podziemnych poza obszarami uprzemysłowionymi stanowi rolnictwo a także zwarta zabudowa wiejska (intensywne nawożenie pól, stosowanie środków ochrony roślin, nieuregulowana gospodarka wodno-ściekowa na obszarach wiejskich, ciągi komunikacyjne).
Działania na rzecz poprawy stanu wód i osiągnięcia celów środowiskowych na obszarrze dorzecza Wisły, regionu wodnego Małej Wisły, obszarze dorzecza Odry, regionu wodnego Górnej Odry oraz obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czadeczki
Wykonane badania i analizy w ramach IIaPGW pozwoliły opracować zestawy działań naprawczych, mających na celu złagodzenie skutków wpływu działalności człowieka na środowisko wodne. IIaPGW łącznie wszystkich trzech regionów wodnych wskazuje konieczność realizacji ok. 1,1 tys. działań naprawczych, na kwotę prawie 3,4 mld zł., w tym zdecydowana większość kosztów odnosi się działań dotyczących wód rzecznych i zbiornikowych. Zestawy działań zaproponowano łącznie dla 187 jednolitych części wód omawianych regionów wodnych, co stanowi 81% wszystkich jednolitych części wód tego regionu wodnego Górnej-Odry (131), 96% regionu wodnego Małej Wisły (55) oraz 50% regionu wodnego Czadeczki (1).
W przypadku jednolitych części wód powierzchniowych działania naprawcze dotyczą przede wszystkim eliminacji presji fizykochemicznych i chemicznych, w tym tych związanych z gospodarką ściekową, a także działania ukierunkowane na presje skumulowane, w tym poprawy warunków dla obszarów chronionych. Natomiast jeśli chodzi o wody podziemne to działania ukierunkowane są na presje ilościowe. W przypadku regionu wodnego Czadeczki działania naprawcze są związane z presjami na zasoby wodne, ograniczaniem presji fizykochemicznych i chemicznych oraz weryfikacją programu ochrony środowiska. Zgodnie z harmonogramem wszystkie zaplanowane działania naprawcze powinny zostać zrealizowane do 2027 roku.
Nie bądź obojętny! Zabierz głos w sprawie wody
W półrocznych konsultacjach społecznych projektów IIaPGW, trwających od 14 kwietnia do 14 października 2021 roku, ogłoszonych przez Ministra Infrastruktury i realizowanych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, może wziąć udział każda zainteresowana osoba, firma lub organizacja. Oznacza to, że każdy ma możliwość zabrania głosu, a tym samym może mieć wpływ na to, w jaki sposób osiągany będzie, a następnie utrzymywany dobry stan wód. Po zakończeniu półrocznych konsultacji społecznych oraz procedury legislacyjnej, plany gospodarowania wodami zostaną przyjęte w formie rozporządzenia ministra właściwego ds. gospodarki wodnej.
Informacje o tym, jak wziąć udział w konsultacjach społecznych projektów IIaPGW dla 9 obszarów dorzeczy w Polsce dostępne są na stronie: www.apgw.gov.pl/konsultacje .
