Zakończył się pierwszy semestr studiów podyplomowych na Politechnice Śląskiej w Gliwicach na kierunku Zarządzanie gospodarką wodną i ochrona wód – Wody: Interdyscyplinarne Podejście, zorganizowanym przy współpracy z PGW WP RZGW w Gliwicach. Przez kilka miesięcy blisko 30-osobowa grupa uczestników zgłębiała zagadnienia prawa wodnego, gospodarowania zasobami wodnymi, zarządzania zasobami wód powierzchniowych, uwarunkowań prawno-ekonomicznych ustalania taryf, podstawy budownictwa wodnego, zarządzania ryzykiem obiektów technicznych, a także adaptacje do zmian klimatu. Istotnym zakresem w planie studiów była również geologia i hydrogeologia w procesie inwestycyjnym czy nowoczesne metody zagospodarowania wód opadowych. Program zajęć został ułożony w taki sposób, by komplementarnie uzupełnić i poszerzyć wiedzę uczestników z kluczowych dziedzin, jakie wchodzą w zakres interdyscyplinarnego gospodarowania wodą.
Studia podyplomowe, dedykowane gospodarowaniu wodami to jednak coś więcej niż tylko podnoszenie kwalifikacji. To przede wszystkim spotkania z praktykami, ekspertami w swojej dziedzinie i środowiskiem akademickim. Wymiana doświadczeń, studium przypadków, poznanie zaktualizowanego podejścia do znanych już zagadnień, sprawiają że katalog korzyści z udziału w nauczaniu podyplomowym jest szeroki.
O zaletach programu tego unikatowego w skali kraju kierunku nauczania podyplomowego oraz wnioskach po ukończeniu I semestru nauki rozmawiam z prof. dr hab. inż. Izabelą Zimoch z Katedry Inżynierii Wody i Ścieków Politechniki Śląskiej w Gliwicach, dr Mirosławem Kurzem – Dyrektorem Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie RZGW w Gliwicach oraz z inż. Łukaszem Obrusznikiem - kierownik w zespole ds. obiektu hydrotechnicznego - zbiornik Pławniowice, hydrowęzeł Kłodnicy.
Linda Hofman, rzecznik prasowy PGW WP w Gliwicach:
- Wszystko wskazuje na to, że kierunek studiów podyplomowych, przygotowany wspólnie z Wodami Polskimi w Gliwicach jest odpowiedzią na zapotrzebowanie wiedzy specjalistów w swojej dziedzinie w obliczu zmian klimatu i wyzwań, jakie stoją przed gospodarką wodną. Jak Pani, inicjując kierunek studiów ocenia sytuację?
prof. dr hab. inż. Izabela Zimoch:
- Niestety, każdego roku obserwujemy rosnący problem w dostępie do bezpiecznej wody. Zjawisko to nie jest już jedynie specyfiką społeczności od zawsze borykających się z brakiem wody, ale staje się problemem globalnym dotykającym również państwa o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego. Woda dobrej jakości, ale i w wymaganej rozwojem cywilizacyjnym ilości staje się coraz cenniejszym zasobem. Często zadajemy sobie pytanie jak na tle globalnego problemu z wodą wygląda sytuacja Polski? Jak się okazuje, niestety jesteśmy w grupie państw, którym grozi deficyt wody – i to jest fakt. Z drugiej strony w ostatnich dekadach, Polska zmaga się ze skutkami obfitych opadów i podtopień. Fakty te podkreślają, iż racjonalna gospodarka wodna, oparta przede wszystkim na wiedzy i znajomości zasad zrównoważonego rozwoju jest niezbędna dla unikania coraz bardziej powszechnych, negatywnych w skutkach zjawisk suszy i powodzi. Stanowi ona podstawy rozwoju gospodarczego kraju i postępu cywilizacyjnego. Umiejętna dbałość o wodę i środowiska wodne pozwala na łagodzenie przewidywanych skutków zmian klimatu. Gwarancją skutecznych i racjonalnych działań w zarządzaniu zasobami wodnymi jest między innymi ustawiczne kształcenie profesjonalnej kadry, zdolnej sprostać wysokim oczekiwaniom nowoczesnej gospodarki wodnej.
LH: Uzupełnienie wiedzy, ubogacanie informacji i odpowiednie ich wykorzystywanie w praktyce jest nieodzowne, zwłaszcza biorąc pod uwagę współczesne ryzyka, również środowiskowe. Czy właśnie takimi względami kierowała się Politechnika, dodając do swojej oferty kształcenia kierunek WIP?
IZ: Oczywiście tak, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom edukacyjnym w kwietniu bieżącego roku Katedra Inżynierii Wody i Ścieków przy dużym wsparciu RZGW w Gliwicach uruchomiła na Wydziale Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechniki Śląskiej pierwsze w Polsce roczne studia podyplomowe „Zarządzanie gospodarką wodną i ochrona wód - Wody: Interdyscyplinarne Podejście (WIP)”. W dobie galopujących zmian klimatu, zapotrzebowanie na ustawiacze podnoszenie kwalifikacji osób posiadających już podstawową wiedzę, umiejętności i kompetencje w zakresie gospodarowania zasobami, wykazał sondaż przeprowadzony wśród pracodawców zarówno związanych z administracją jak i przemysłem. Zatem kierunek ten odpowiada na zapotrzebowanie rynku jako element całościowego i interdyscyplinarnego spojrzenia na zagadnienia gospodarowania zasobami wodnymi. Oferta edukacyjna studiów podyplomowych obejmuje program z zakresu nauk technicznych, odpowiadający najnowszym oczekiwaniom sektora gospodarczego. Jednym z założeń celów programu nauczania, obok ustawicznego podnoszenia kompetencji profesjonalnej kadry, jest przełożenie tych efektów na wzrost świadomości społecznej odpowiedzialności za zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi w taki sposób by zaspokoiły one potrzeby nie tylko obecnych ale i następnych pokoleń.
LH: Nie ukrywamy, że z entuzjazmem przyjęliśmy informacje o zainteresowaniu kierunkiem studiów wśród naszych pracowników. Praca z dojrzałymi ludźmi, specjalizującymi się w swoim zakresie i dążącymi do podnoszenia kwalifikacji różni się od kształcenia osób zdobywających wykształcenie, które nie są jeszcze obecne na rynku pracy. Zapewne inne są oczekiwania tych obu grup interesariuszy?
IZ: Realizacja procesu dydaktycznego na studiach podyplomowych odbywa się z wykorzystaniem różnych techniki kształcenia, w tym kształcenia w formule hybrydowej z wykorzystaniem narzędzi e-learningu, case study, czy też realizacji wykładów w formie zajęć terenowych na obiektach hydrotechnicznych. Aktywne promowanie innowacyjnych rozwiązań w realizacji obecnych wyzwań gospodarowania zasobami wodnymi musi opierać się na partnerskiej współpracy wszystkich interesariuszy. Mając to na uwadze zajęcia prowadzone są przez kadrę naukowo-dydaktyczną z najlepszych ośrodków naukowych w Polsce oraz przez partnerów sektora gospodarczego. Program studiów obejmujący 210 godzin różnych form zajęć, jak i nowoczesne metody nauczania, zapewniają absolwentowi studiów podyplomowych WIP zdobycie i pogłębienie wiedzy z zakresu prawnych aspektów gospodarki wodnej, w tym najważniejszych zapisów Ustawy Prawo wodne, prawa budowlanego w procesie inwestycyjnym, metody zarządzania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych oraz metody zarządzania projektami i zasobami ludzkimi w gospodarce wodnej. Ponadto, program ukierunkowany jest na pogłębienie wiedzy w zakresie uwarunkowań konstrukcyjnych, eksploatacyjnych, jak i znaczenia obiektów hydrotechnicznych dla racjonalnej gospodarki wodnej. Interdyscyplinarne kształcenie obejmuje również blok zajęć z zakresu wykorzystania nowoczesnych narzędzi informatycznych GIS do gromadzenia, weryfikacji danych oraz do przestrzennych analiz zjawisk zachodzących w środowisku wodnym. Integralnym obszarem kształcenia są zagadnienia z zakresu uwarunkowań środowiskowych w gospodarce wodnej. Dzięki zajęciom terenowym oferta dydaktyczna ukierunkowana jest na aspekty renaturyzacji rzek. Kształcenie uwzględnia również kluczowy dziś aspekt, obejmujący doskonalenie kompetencji niezbędnych do racjonalnej oceny, czy też predykcji skutków ekologicznych, jak i ekotoksykologicznych postępujących i dynamicznych zmian w ekosystemach wodnych. Bez wątpienia zajęcia udoskonalające umiejętności opracowywania rozwiązań dedykowanych rekultywacji i ochronie zasobów wód poprzez projektowanie obszarów małej i dużej retencji, stanowią odpowiedź na rosnące zagrożenia wynikające z występowania susz, nawalnych deszczy i powodzi będących skutkami dynamicznie postępujących zmian klimatycznych. Zdobyte w trakcie rocznych studiów kompetencje pozwolą absolwentom na zrozumienie złożoności i interdyscyplinarności gospodarki wodnej oraz aktualnych jej problemów.
LH: Wracając do słuchaczy obecnych już na rynku pracy i zważając na ich potrzeby oraz możliwości zaangażowania się w taką formę dokształcania, czy logistyka, organizacja kierunku studiów wymagała od Uczelni np. otwartości na częściowo zdalne nauczanie?
IZ: Potrzebę otwarcia studiów podyplomowych w formule hybrydowej, w mojej opinii niewątpliwie potwierdza fakt, iż pierwszą ich tegoroczną edycję rozpoczęło aż 28 słuchaczy z obszaru całej Polski. Powszechna świadomość, iż umiejętna dbałość o wodę i środowisko wodne pozwoli na łagodzenie przewidywanych skutków zmian klimatu poprzez wdrażanie w praktykę interdyscyplinarnych mechanizmów zarządzania szeroko pojętą gospodarką wodną. Działania takie wymagają obecności wykwalifikowanej kadry, która potrafi sprostać wymaganiom środowiskowym, z jakimi będziemy musieli się zmierzyć w najbliższych latach. Instytucje odpowiedzialne za zarządzanie zasobami wodnymi w Polsce, takie jak Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie i przedsiębiorstwa wodociągowe, a także zarządcy zbiorników wodnych, jednostki administracji samorządowej i organizacje pozarządowe wskazują na problemy kadrowe wynikające z niedoboru kompetentnych pracowników. Zatem, kształtowanie poczucia należycie pojmowanej współodpowiedzialności za stan jakościowy i ilościowy środowiska wodnego uzasadnia konieczność podnoszenia kompetencji w zakresie Prawa wodnego, aspektów technicznych w gospodarce wodnej oraz uwarunkowań środowiskowych. Właśnie te zagadnienia poruszane są w ramach studiów „Zarządzanie gospodarką wodną i ochrona wód – Wody: Interdyscyplinarne Podejście (WIP)”.
LH: Jak ocenia Pani zasadność kontynuacji nauki na tym kierunku w przyszłości? Czy kolejny zainteresowani słuchacze będą mogli skorzystać z oferty kształcenia?
IZ: Już niedługo bo w lutym 2024 r. pierwsi absolwenci ukończą studia. Jestem w pełni przekonana, iż ich pasja i chęć umacniania i rozszerzania swoich kompetencji, ujawniająca się w ich zaangażowaniu na zajęciach, przełoży się w praktyce na racjonalną gospodarkę wodną, przynoszącą wymierne efekty społeczne jak i ekologiczne. W związku z dużym zainteresowaniem tymi studiami planujemy uruchomienie kolejnej edycji w marcu 2024 r. -– to studia dla Ciebie zapraszamy. Rekrutacja elektroniczna rozpocznie się w lutym 2024 r.
Przedmiotowy kierunek studiów podyplomowych, uruchomionych przez Politechnikę Śląską w Gliwicach jest efektem starań i spostrzeżenia takiej potrzeby przez Dyrektora Wód Polskich w Gliwicach, dr Mirosława Kurza, który w ramach szerszej współpracy z uczelnią zabiegał o stworzenie szansy na ubogacenie wiedzy, przede wszystkim specjalistów PGW WP.
LH: Zarządzanie gospodarką wodną to różne wektory, które korelują ze sobą, ale i takie które pozostają w opozycji, jak choćby powódź i susza. Czy również takie względy zdecydowały o podjęciu rozmów z Politechniką Śląską nad tym wspólnym projektem edukacyjnym, jakim jest kierunek studiów podyplomowych WIP?
MK: Współczesne zarządzanie zasobami wodnymi, gospodarowanie wodami w szerokim ujęciu, w tym również uwzględniając ekosystemy zależne od wód wymaga rewizji dotychczasowego podejścia. Wyzwania, z którymi mierzymy się jako specjaliści w tej interdyscyplinarnej dziedzinie wydają się dziś skupiać w obrębie racjonalnego korzystania z wód oraz środowiska, związanego z wodą, przeciwdziałaniu suszom i naprzemiennie występującym powodziom błyskawicznym, często także miejskim. Dlatego szczególnie ważne jest poszukiwanie kompromisu między prawami natury i potrzebami człowieka, tworzenie błękitno-zielonej infrastruktury, przyjaznej mieszkańcom aglomeracji ale będącej też siedliskami dla fauny i flory. Zarządzanie gospodarką wodną to również odpowiedzialne wydawanie decyzji administracyjnych, uwzględniających rozliczne zmienne. Realizacja tak szerokiego katalogu zadań wymaga wysokokwalifikowanej kadry pracowników. To zasadnicze powody, którymi kierowałem się rozpoczynając rozmowy z Politechniką Śląską nad możliwością pogłębiania wiedzy naszych specjalistów.
LH: Aktualnym oczekiwaniom artykułowanym wobec gospodarki wodnej nie jest łatwo sprostać. Współpraca z ośrodkami akademickimi zapewne w tym pomaga.
MK: Utworzenie kierunku kształcenia podyplomowego, który odpowiadałby na współczesne wymagania w tym złożonym zakresie, w porozumieniu z Politechniką Śląską w Gliwicach wydawało się naturalne. Uznałem, że warto połączyć kapitał naukowy, doświadczenie akademickie z praktycznym spojrzeniem na określone zagadnienia problemowe. Powyższe koresponduje z zapotrzebowaniem na wiedzę w tym zakresie po stronie PGW WP w Gliwicach oraz innych podmiotów w aglomeracji. Fakt, że uruchomiliśmy nauczanie pozwala mi także na osobistą satysfakcję. Cieszę się, że pracownicy Wód Polskich w całej strukturze Gospodarstwa uzyskali szansę aby podnieść swoje kwalifikacje i wymienić wzajemne doświadczenia, popierając je dyplomem. Oczywiście pozytywnie odnoszę się do możliwości kontynuacji tego kierunku studiów podyplomowych również w kolejnych latach. Już teraz zabiegamy o możliwość dofinansowania tej formuły dla pracowników.
Jednym ze słuchaczy WIP jest inż. Łukasz Obrusznik, kierownik w zespole ds. obiektu hydrotechnicznego - zbiornik Pławniowice, hydrowęzeł Kłodnicy. O Jego wrażenia i wnioski pytam po I semestrze studiów.
LH: Dlaczego akurat WIP? Co zdecydowało o wyborze tego kierunku studiów podyplomowych?
ŁO: Zwróciłem uwagę na ten kierunek studiów ponieważ zainteresował mnie opis profilu absolwenta na stronie Politechniki i plan studiów, udostępniony pracownikom przez Wody Polskie w Gliwicach. Pomyślałem, że warto się zdecydować na udział w tej Podyplomówce, głównie z uwagi na jej przekrojowość i wszechstronność. W ofercie innych uczelni są podobne kierunki kształcenia ale zasadniczy ciężar zakresu tematycznego skupia się np. na zagadnieniach administracyjnych czy środowiskowych. Politechnika wspólnie z RZGW w Gliwicach zaproponowała oprócz tych ważnych tematów również obszerny zakres dotyczący prawa budowlanego, specyfiki obiektów hydrotechnicznych, GiS-u w gospodarce wodnej, czy geologii i hydrogeologii w procesie inwestycyjnym.
LH: Zakres tematyczny zajęć, jaki zaproponowała Politechnika Śląska wydaje się skrojony na miarę wszechstronnych potrzeb gospodarowania wodami. Jest jakiś aspekt, który szczególnie Cię zainteresował?
ŁO: Tym co zwróciło moją uwagę było też zarządzanie ryzykiem obiektów technicznych. To ważne w mojej pracy, a że jestem kierownikiem zbiornika wodnego uznałem, że poszerzenie wiedzy będzie mi pomocne. Jestem pozytywnie zaskoczony tematyką poruszaną w czasie zajęć z podstaw modelowania i gospodarowania zasobami wód podziemnych, bilansowania zasobów wodnych i oczywiście tematyką związaną z Prawem Wodnym. W kolejnym semestrze przed nami zajęcia terenowe, w czasie których będziemy poruszać zagadnienia technicznych aspektów eksploatacji obiektów hydrotechnicznych. Będzie to też przestrzeń do wymiany doświadczeń, na czym też bardzo mi zależy.
Dziękując za przeprowadzone rozmowy i czas na nie znaleziony jednocześnie warto zaznaczyć, że komplementarność planu studiów jest odpowiedzią na potrzeby samych słuchaczy oraz pracodawców z branż związanych z gospodarką wodną. Kluczowym beneficjentem korzyści płynących z kształcenia jest Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, ale zalety takiego doboru tematycznego dostrzegają także jednostki samorządu terytorialnego, spółki wodno-kanalizacyjne, projektanci, hydrotechnicy, konsultanci i eksperci w zakresie środowiska.
.
