Wraz ze zbliżającym się końcem roku, ukończony został I etap przebudowy polderu Żelazna – długo wyczekiwanej przez mieszkańców Opolszczyzny inwestycji, zrealizowanej przez Wody Polskie w Gliwicach w związku z koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego nadodrzańskich miejscowości w tym regionie - miasta Opola, terenów gminy Dąbrowa oraz miejscowości położonych poniżej. Obszar oddziaływania polderu to zarazem teren stale rozbudowującej się specjalnej strefy ekonomicznej przy ul. Północnej w Opolu, powstającego stadionu miejskiego, oczyszczalni ścieków a także tereny zamieszkałe przy ul. Partyzanckiej, obwodnicy północnej miasta Opola, dzielnicy Sławice oraz Żelaznej (gmina Dąbrowa).

Przebudowa istniejącego polderu Żelazna w Opolu została podzielona na dwa etapy. W ramach I etapu inwestycji wyodrębniono dwie części:

- Część 1: Budowę i przebudowę wałów przeciwpowodziowych zamykających wraz z budową
i przebudową obiektów towarzyszących;

- Część 2: Przebudowę przepompowni Żelazna wraz z przebudową obiektów towarzyszących.

Gotowa przepompownia Żelazna została oddana do użytku dn. 29 maja br. Obecnie dobiegła końca realizacja Części 1 etapu I, obejmująca wspomnianą przebudowę obwałowań i obiektów towarzyszących polderowi. Kontynuacji prac w ramach tej części inwestycji podjęła się firma Budimex S.A., w związku z podjętą przez Wody Polskie w Gliwicach decyzją o odstąpieniu w ubiegłym roku od umowy z poprzednim wykonawcą.

Dnia 15 grudnia br. w Opolu odbyła się konferencja na zakończenie inwestycji, poprzedzona wizytą na obiekcie. Z ramienia Wód Polskich w Gliwicach w spotkaniu udział wzięli m.in. Dyrektor RZGW w Gliwicach Mirosław Kurz, jego Zastępca ds. Ochrony przed Powodzią i Suszą Marcin Jarzyński oraz Kierownictwo Zarządu Zlewni PGW WP w Opolu – Dyrektor Abdullah Al-Selwi i jego Zastępca Dariusz Sitko. W wydarzeniu uczestniczyli także m.in. Senator RP Tadeusz Jarmuziewicz, Członek Zarządu Województwa Opolskiego Antoni Konopka i Prezydent Miasta Opola Arkadiusz Wiśniewski wraz z zastępcą Małgorzatą Stelnicką. Nie zabrakło również przedstawicieli projektantów, nadzoru i wykonawców zrealizowanych prac budowlanych – m.in. Prezesa Zarządu NAVIGA-STAL Augustyna Morzywołka i dyrektora Kontraktu Rafała Zimocha oraz jednostki realizującej projekt z ramienia inwestora – Wód Polskich. Obecni na spotkaniu byli także przedstawiciele lokalnych samorządów oraz instytucji i podmiotów związanych z gospodarką wodną i ochroną środowiska.

- Zwiększyliśmy dwukrotnie pojemność polderu Żelazna. Dzięki temu chronimy mieszkańców, zabudowania, pola, oczyszczalnię ścieków czy powstający stadion miejski. Mieszkańcy mogą czuć się bezpieczni. - zaznaczył w trakcie spotkania Dyrektor Wód Polskich w Gliwicach Mirosław Kurz.

Głos zabrał również Senator RP Tadeusz Jarmuziewicz - Jako dyrektor likwidowanej jednostki [Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Opolu; w likwidacji od 1 stycznia 2018 r., zgodnie z ustawą Prawo Wodne – przyp. red.] przekazywałem dokumentację wdrożonej już wtedy inwestycji. Udało się to wszystko sfinansować dzięki marszałkowi województwa, prezydentowi miasta i wielu zaangażowanym osobom. Pamiętamy powodzie z 1997 roku i 2010 roku – to dlatego dla mieszkańców Opola ta inwestycja jest tak ważna. – Senator pogratulował również wszystkim zaangażowanym w inwestycję stronom.

– Od początku, gdy tylko pojawiła się perspektywa przebudowy Polderu Żelazna Miasto chciało zabezpieczenia środków finansowych na ten cel. Była to pierwsza z podjętych przez mnie decyzji po objęciu stanowiska prezydenta - stwierdził Prezydent Miasta Opola Arkadiusz Wiśniewski.

Na aspekt bezpieczeństwa przeciwpowodziowego Opolan i całego regionu zwrócił uwagę Członek Zarządu Województwa Opolskiego Antoni Konopka, który podkreślił rolę przebudowanego polderu w tym zakresie. Wskazał również na montaż finansowy przedsięwzięcia i złożył podziękowania wszystkim jego uczestnikom. Podziękował także za realizację inwestycji w terminie, zakładanym w ramach perspektywy finansowania unijnego.

- W momencie przejęcia prac przez Budimex zaawansowanie inwestycji wynosiło nie więcej niż ok. 50%. Wyzwaniem był krótki czas na dokończenie budowy – powiedział podczas konferencji Rafał Zimoch, kierownik kontraktu z firmy Budimex - Zrealizowaliśmy cztery wały o objętości ok. 150 tys. m3 i masie 300 tys. ton. Nietypowym zadaniem było także wykonanie przesłony bentonitowo-cementowej – dodał.

Całkowita wartość inwestycji wyniosła blisko 130 mln zł, z czego niemal 40 mln zł to środki własne Wód Polskich. Projekt został współfinansowany z budżetu Unii Europejskiej - Zarządu Województwa Opolskiego – Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Opolskiego w kwocie ponad 64 mln zł oraz ze środków Jednostki Samorządu Terytorialnego – Miasta Opola w kwocie blisko 26 mln zł.

Ukończone zadanie objęło realizację prac na wale „Polder Żelazna”, wale polderowym „Opole”, wale polderowym i wale polderowym zamykającym „Sławice – Żelazna”, wale polderowym zamykającym „Żelazna” oraz na ich obiektach towarzyszących. Łącznie to 11,7 km obwałowań. Oprócz tych działań konieczne było również m.in. dokończenie stacji pomp, wykonanie stanowisk pomp strażackich, przesłony bentonitowo-cementowej, ścieżek asfaltowych na koronie wału, dróg serwisowych, przejazdów czy zamknięć mobilnych (w tym na obwodnicy Opola).

Dzięki ukończonym pracom możliwe będzie przejście do II etapu inwestycji przebudowy polderu Żelazna. Obejmie on prace budowlane w obrębie wału polderowego „Polder Żelazna” wraz z obiektami funkcjonalnie związanymi. Po zakończeniu zadania polder uzyska pojemność 9,7 mln m3 z obecnych 3,8 mln m3, przy czym jego wyjściowa pojemność przed przebudową wynosiła 1,7 mln m3.

Polder po przebudowie będzie mógł być zalewany wodami powodziowymi o prawdopodobieństwie wystąpienia raz na 100 lat. Jednak już teraz bezpieczeństwo przeciwpowodziowe w obszarze oddziaływania obiektu wymiernie się zwiększyło. Dzięki zrealizowanym pracom polder może przejmować szczyt fali powodziowej i redukować przepływy na rzece Odrze w części obszaru miasta Opola oraz gmin leżących poniżej: Dąbrowa i Dobrzeń Wielki.

Wśród efektów przebudowanego polderu Żelazna należy wymienić także:

- bezpieczeństwo bezpośrednie dla min. 4 000 mieszkańców- większa pojemność polderu: 400 ha (zamiast 200ha)

- zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej ludności i mienia na terenie województwa opolskiego

- niezawodność infrastruktury

- nowe obwałowania i rozbudowane istniejące wały - 11,7 km obwałowań wraz z przesłonami bentonitowo-cementowymi

- przestrzeń rekreacyjna dla mieszkańców - blisko 30 km ścieżek i dróg serwisowych dla rowerzystów, rolkarzy, biegaczy, spacerowiczów itp.

- likwidacja nielegalnego składowiska odpadów

- drogi dojazdowe do pól rolnych

- ochrona oczyszczalni ścieków, obwodnicy miasta, stadionu miejskiego

W 2020 roku Budimex S.A. zrealizował dla inwestora - Wód Polskich w Gliwicach - także budowę suchego zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny. Obiekt ten pełni niezwykle istotną rolę dla ochrony przeciwpowodziowej blisko 2,5 mln mieszkańców trzech nadodrzańskich województw: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego.

Inwestycja przebudowy polderu Żelazna jest współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego oraz środków Urzędu Miasta Opola, przy wkładzie środków własnych Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.