Lepsza funkcjonalność obiektów hydrotechnicznych w Januszkowicach, Krapkowicach, Krępie, Groszowicach i Dobrzeniu na rzece Odrze w województwie opolskim to efekt prac modernizacyjnych, jakie prowadziły w ostatnich latach Wody Polskie w Gliwicach. Inwestycje, warte ponad 700 mln zł (szacunkowo*), to przedsięwzięcia kluczowe zarówno dla rozwoju Odrzańskiej Drogi Wodnej, jak i dla bezpieczeństwa jej użytkowania – tj. jednostek pływających oraz obsługi znajdujących się na niej śluz i jazów. Wody Polskie w Gliwicach ukończyły ich realizację wraz z dobiegającym końca rokiem 2023 – zmodernizowane obiekty uzyskały już funkcjonalność. Prace na nich przeprowadzono w ramach trzech odrębnych Projektów pn.:
- „Modernizacja śluzy oraz sterowni na stopniu wodnym w Krapkowicach wraz z przebudową awanportów”,
- „Modernizacja śluzy oraz sterowni na stopniu wodnym Januszkowice wraz z przebudową awanportow”,
- „Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie RZGW Gliwice – woj. opolskie (etap II)”.
Dnia 29 grudnia br., w związku z ukończeniem wskazanych inwestycji – uzyskaniem funkcjonalności przez zmodernizowane obiekty, w Opolu odbyła się konferencja, w trakcie której przybliżono ich zakres i osiągnięte efekty. Spotkanie poprzedzone zostało wizytą w terenie, przy współudziale prasy, na jednym ze zmodernizowanych jazów - jazie Groszowice.
Z ramienia Wód Polskich w Gliwicach w spotkaniu udział wzięli m.in. Dyrektor RZGW w Gliwicach Mirosław Kurz, Z-ca Dyrektora RZGW w Gliwicach ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą Marcin Jarzyński oraz Dyrektor Zarządu Zlewni w Opolu Abdullah Al-Selwi. W wydarzeniu uczestniczyła również Dyrektor Wydziału Infrastruktury i Nieruchomości z Urzędu Wojewódzkiego w Opolu Małgorzata Kałuża-Swoboda, a także m.in. przedstawiciele projektantów, nadzoru i wykonawców zrealizowanych prac budowlanych czy jednostki realizującej projekty z ramienia inwestora – Wód Polskich w Gliwicach. Na spotkaniu nie zabrakło przedstawicieli lokalnych samorządów oraz instytucji i podmiotów związanych z gospodarką wodną i ochroną środowiska.
- Pragnę serdecznie podziękować za ukończenie przedmiotowych Projektów wszystkim zaangażowanym stronom – dzięki wytężonej pracy udało się zrealizować inwestycje w terminie. Modernizacja śluz Januszkowice i Krapkowice oraz jazów w Krępej, Groszowicach i Dobrzeniu nie byłaby możliwa również bez dofinansowania unijnego, łączny koszt wszystkich trzech zadań wyniósł bowiem ponad 700 mln zł (szacunkowo – przyp. red.). Wykonane prace pozwoliły zapewnić bezpieczeństwo żeglugi na odcinku rzeki Odry objętej oddziaływaniem obiektów, ale zapewniają także bezpieczeństwo ich obsługi. - powiedział w trakcie spotkania Dyrektor Wód Polskich w Gliwicach Mirosław Kurz.
Głos zabrał również Dyrektor Zarządu Zlewni w Opolu Abdullah Al-Selwi - Ukończone inwestycje to przede wszystkim niezawodność i bezawaryjność obiektów hydrotechnicznych, a także bezpieczeństwo użytkowników tej śródlądowej drogi wodnej. Osiągnięcie tego było możliwe dzięki przebudowie jazów sektorowych w Krępie, Groszowicach i Dobrzeniu na jazy klapowe oraz modernizacji śluz w Januszkowicach i Krapkowicach. Na tych ostatnich dzięki inwestycjom umożliwiono także oszczędniejsze gospodarowanie wodą w trakcie prowadzonych śluzowań jednostek pływających – podkreślił, dziękując wszystkim stronom realizującym ukończone zadania i wskazując na oddaną pracę i zaangażowanie także specjalistów z Jednostki Realizującej Projekty w PGW Wody Polskie RZGW w Gliwicach.
Spośród całkowitej, łącznej wartości wszystkich trzech inwestycji w wysokości ponad 700 mln zł (szacunkowo*), ok. 261 mln zł (szacunkowo*) to koszt modernizacji śluzy Krapkowice. Uzyskała ona dofinansowanie unijne w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 w kwocie ok. 221 mln złotych (szacunkowo*). W ramach prac realizowanych na tym obiekcie przez Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne POM S.A. z Krapkowic przebudowana została istniejąca komora śluzy pociągowej, ponadto powstała nowa śluza pociągowa o długości 190 m i szerokości 12 m wraz z wyposażeniem technicznym, mechanicznym i hydraulicznym, spełniająca wymagania standardów europejskiej drogi wodnej. Śluza ta jest budowlą betonową o konstrukcji dokowej. Składa się z trzech głów wyposażonych w napędzane za pomocą układu siłowników hydraulicznych (sterowanych automatycznie) zamknięć eksploatacyjnych. Są nimi tzw. wrota o konstrukcji stalowej, umożliwiające proces napełniania i opróżniania śluzy. Wykonane na obiekcie prace pozwalają na znaczne zaoszczędzenie wody oraz energii wykorzystywanej w czasie śluzowania. W ramach modernizacji powstały również nowa sterownia i awanporty, odcinkowo przełożono także koryto potoku Sonia, na którym wybudowano syfon. Projekt ten to największa od 100 lat inwestycja w Krapkowicach.
Druga ukończona inwestycja, polegająca na modernizacji śluzy Januszkowice na Odrze to koszt ok. 233 mln zł (szacunkowo*), przy 195 mln zł (szacunkowo*) pochodzących z dofinansowania unijnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Zrealizowany na tym obiekcie Projekt obejmował podobny jak w przypadku śluzy Krapkowice zakres prac, które przeprowadzone zostały przez firmę PORR S.A. W ich ramach przebudowano małą komorę śluzy poprzez jej rozbiórkę i budowę w jej miejscu komory o parametrach 190 m długości i 12 m szerokości użytkowej, a także przebudowano istniejącą komorę pociągową. Na śluzie zmodernizowana została również infrastruktura i obiekty towarzyszące, w tym m. in. sterownia, awanporty i tama rozdzielcza. Wybudowano nowy slip do wodowania jednostek wraz z nabrzeżem postojowym, a także ciągi komunikacyjne. Nowym obiektem jest również plac składowy pełniący funkcję miejsca przeładunku jednostek pływających.
Na stopniu wodnym w Januszkowicach Wody Polskie w Gliwicach ukończyły obecnie modernizację śluzy, jednak prace na nim prowadzone były już wcześniej – w 2021 r., bowiem w ramach Projektu pn. „Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie RZGW Wrocław, woj. opolskie – etap I” zrealizowały przebudowę jazu, która wraz ze śluzą wchodzi w skład tego obiektu hydrotechnicznego.
Modernizacja obu śluz – w Januszkowicach i Krapkowicach – miała na celu osiągnięcie podobnego celu, jakim był rozwój i usprawnienie śródlądowej drogi wodnej na Odrze oraz usprawnienie niskoemisyjnych systemów transportu przyjaznych środowisku. Wykonane prace zapewniają bezawaryjność obiektów oraz ich niezawodność, umożliwiającą bezpieczną i bezproblemową żeglugę śródlądową – dla załóg jednostek pływających i obsługi śluzy.
Wraz z ukończonymi Projektami w Januszkowicach i Krapkowicach, Wody Polskie w Gliwicach zmodernizowały trzy odrzańskie jazy – w Krępie, Groszowicach i Dobrzeniu. Prace prowadzone były równolegle na wszystkich trzech obiektach i obejmowały podobny zakres robót. Wykonano je za kwotę ok. 244 mln zł (szacunkowo*), przy unijnym dofinansowaniu w wysokości ok. 203 mln zł (szacunkowo*). W ramach modernizacji przebudowano przestarzałe i wyeksploatowane jazy sektorowe na jazy klapowe, charakteryzujące się niezawodnością i bezawaryjnością. Co istotne, sterowanie obiektami sektorowymi nie tylko nie dawało administratorowi drogi wodnej – Wodom Polskim w Gliwicach – pewności co do bezpieczeństwa ich użytkowania, ale również było bardzo czasochłonne. Ponadto jazy sektorowe charakteryzowały się znaczną podatnością na zjawiska lodowe, które również wiązały się z wieloma ryzykami, w tym dla pracowników tych obiektów. Z kolei jazy klapowe zapewniają stały poziom piętrzenia wody, co gwarantuje stabilne i bezpieczne warunki dla odrzańskiej żeglugi. I choć jazy jako takie, nie pełnią znaczących funkcji przeciwpowodziowych, powinny dawać pewność co do swojej bezawaryjności także w sytuacji wezbrania i przejścia wód wysokich, gwarantując odpowiednie tempo ich położenia i kolejno – postawienia, zapewniając tym samym bezpieczeństwo terenom sąsiadującym z rzeką. Dzięki realizacji przedmiotowego Projektu udało się osiągnąć także te, zamierzone wcześniej cele.
*Szacunkowe kwoty sprzed rozliczenia Projektów
